کانی، بلور، گوهر

معرفی کتاب کانی، بلور، گوهر اثر مجتبی دولتخواه

بلور ماده‌ای است که غالباً از یک ترکیب معدنی تشکیل شده و نمونه‌ای آشنا از آن بلور نمک است. این ماده که با نام علمی "هالیت" شناخته می‌شود، فرمول شیمیایی NaCl دارد. اما باید توجه داشت که بلور نمک همواره حاوی ناخالصی‌هایی است و صرفاً از سدیم و کلر تشکیل نشده است. بلورها انواع مختلفی دارند و هر نوع ترکیبات خاص خود را دارد.

از سوی دیگر، سنگ‌های گران‌بها از لحاظ قابلیت عبور نور (نورگذرانی) و میزان شفافیت به سه دسته تقسیم می‌شوند:

- سنگ‌های شیشه‌سان: این سنگ‌ها مانند شیشه‌اند و تصاویر اشیا از پشت آن‌ها به‌وضوح دیده می‌شود.

- سنگ‌های نیمه‌شفاف یا سوگذر: آن‌ها نور را عبور می‌دهند، اما اشیا از پشتشان قابل تشخیص نیستند.

- سنگ‌های کدر: این گروه رایج‌ترین نوع سنگ‌ها هستند و هیچ نوری از آن‌ها عبور نمی‌کند. نوع قرارگیری مولکول‌های یک ماده تأثیر مستقیمی بر میزان نورگذرانی آن دارد. هرچه مولکول‌ها مرتب‌تر و منظم‌تر در کنار هم چیده شوند، ماده شفاف‌تر خواهد بود (خاصیت شیشه‌سانی افزایش می‌یابد). البته نقش ناخالصی‌ها نیز در این زمینه حائز اهمیت است. برای مثال، در بلور معدنی هالیت ممکن است عناصر دیگری مانند ید، پتاسیم یا کلسیم وجود داشته باشند که این عناصر، علاوه‌ بر ایجاد اختلال در نظم مولکولی، می‌توانند موجب کاهش شفافیت بلور و حتی کدر شدن آن شوند. به همین ترتیب، در تعریف ساده، بلور به ماده‌ای اطلاق می‌شود که مولکول‌های آن به شکلی منظم و درست کنار هم چیده شده باشند.