ترکیب بندی در هنر (نقاشی)

کتاب ترکیب بندی در هنر (نقاشی) اثر هنری رنکین پور

کتاب ترکیب‌بندی در هنر (نقاشی) نوشته هِنری رَنکین پور، اثری مختصر اما غنی است که با زبانی ساده و کاربردی به شرح اصول و تکنیک‌های اساسی ترکیب‌بندی در هنر نقاشی می‌پردازد. رویکرد عملی نویسنده باعث شده این کتاب به یکی از منابع محبوب در زمینه ترکیب‌بندی تبدیل شود.

رنکین پور معتقد است که سرنوشت موفقیت یک اثر هنری تا حد زیادی به ترکیب‌بندی آن گره خورده است؛ عنصری که حتی از تکنیک، رنگ یا پرسپکتیو نیز اهمیت بیشتری دارد. ترکیب‌بندی، هنر تنظیم هماهنگ عناصر مختلف یک اثر است تا نتیجه نهایی به شکل یک کل منسجم و یکپارچه دیده شود.

با مرور آثار برجسته هنرمندان از ادوار مختلف تاریخی، از گذشته تا معاصر، نویسنده مفاهیم ترکیب‌بندی را به صورت بصری و ملموس آموزش می‌دهد. او از 166 نقاشی بهره گرفته تا نشان دهد چگونه هنرمندانی همچون سزان، گویا و هاپر این اصول را در خلق شاهکارهای خود به کار برده‌اند. این نوع ارائه تصویری به خواننده کمک می‌کند تا مفاهیم را عمیق‌تر درک کند.

یکی از اصول کلیدی ترکیب‌بندی، تعادل است که خود شامل تعادل عمودی و افقی می‌شود. اصل بعدی، ورود و خروج نام دارد که به هدایت نگاه مخاطب در داخل و خارج از نقاشی اشاره دارد. همچنین، اصل مشاهده دایره‌ای مورد بررسی قرار می‌گیرد که در آن چشم بیننده به شکلی پویا و دایره‌وار در اطراف اثر حرکت کرده و تمامی عناصر موجود را دنبال می‌کند. رنکین پور به مفاهیم دیگری نیز می‌پردازد، از جمله ترکیب‌بندی زاویه‌ای، بهره‌گیری از نور و سایه برای ایجاد حس عمق و تمرکز که هرکدام با جزئیات توضیح داده شده‌اند.

خوانندگان با مطالعه این کتاب و بررسی مثال‌های آن می‌توانند به طور عملی اصول معرفی‌شده را در آثار خود اعمال کنند و شاهد پیشرفت قابل‌توجهی باشند. ازاین‌رو، ترکیب‌بندی در هنر (نقاشی) منبعی ارزشمند و آموزشی برای تمام علاقه‌مندان و فعالان حوزه هنر به شمار می‌آید.

اهمیت تعادل در هنر (بخشی از کتاب)

هنرمند در هنگام آفرینش اثر خود، از فاصله‌های گوناگون، به تصویر قرار گرفته بر روی سه‌پایه‌ی نقاشی می‌نگرد: از فراز شانه، وقتی تصویر در آینه معکوس شده و گاهی حتی به تصویر وارونه.

سپس خطوط یا لکه‌های رنگی را در بعضی از قسمت‌های کار می‌گذارد، لکه‌هایی را با دقت تشدید می‌کند و گاهی نیز آن‌ها را دوباره تغییر می‌دهد.
چرا تمام این کارها را انجام می‌دهد؟ در واقع او می‌کوشد تعادل یا توازن را به دست آورد. چشم حساس هنرمند و بیننده متوجه تعادل یا بی‌تعادلی هر تصویر می‌شود؛ قضاوتی که معمولاً به طور طبیعی توسط همه‌ی افراد حتی بدون دانستن قوانین هنری صورت می‌گیرد.

اما چرا پس از اتمام اثر، معمولاً هنرمند احساس می‌کند که مجبور است در یک طرف کار تأکیدی از رنگ یا خط ایجاد کند یا یک سایه‌روشن نامطلوب را در طرف دیگر بوم خود حذف نماید؟

یک اثر قدیمی را که همه در مورد زیبایی آن اتفاق نظر دارند، انتخاب کنید و آزمایش زیر را بر روی آن انجام دهید: وسط تصویر را پیدا کنید، سپس یک خط عمودی و یک خط افقی را از آن عبور دهید. تقسیم عمودی مهم‌تر از تقسیم افقی است، زیرا تعادلی واضح را در طرفین یک تکیه‌گاه مرکزی ایجاد می‌کند.

نقطه‌ی مرکزی روی تصویر، محور اصلی کار است که اجزای مختلف اثر دور تا دور این نقطه جمع می‌شوند و برای جذب سهم بیشتری از توجه، با هم مبارزه می‌کنند.