آناتومی ساده برای هنرمندان

معرفی کتاب آناتومی ساده برای هنرمندان 

این کتاب به آناتومی کاربردی برای هنرمندان می‌پردازد، با این یادآوری مهم که آناتومی در طراحی، نقاشی و مجسمه‌سازی، ابزاری قدرتمند برای رسیدن به هدفی والاتر است.

آناتومی، تا زمانی که به روند خلاقیت لطمه‌ای وارد نکند، قدرتمندترین ابزار برای درک حرکات بدن انسان است. این هماهنگی میان استخوان‌ها، ماهیچه‌ها و پوست است که حرکت را می‌آفریند و به بدن فرم‌های بی‌شماری می‌بخشد. تا زمانی که انسان زنده است و حرکت می‌کند، بدن نیز فرم‌های متفاوتی به خود می‌گیرد.

مطالعه خشک و ایستا‌ی آناتومی، تنها با نگاه کردن به استخوان‌ها و عضلات و حفظ نام‌های متعددشان، کاری بی‌حاصل و عبث است. هنرمند تنها زمانی می‌تواند به درستی وارد عرصه آناتومی شود که این دانش به بیان هنری‌اش قدرت و عمق بخشد. هر دانش دیگری که این هدف را دنبال نکند، نه تنها زائد، بلکه مخرب خواهد بود.

نکته قابل توجه دیگر این است که عضلات، استخوان‌ها و پوست، همانند هر موجود زنده‌ای، رشد می‌کنند و به سمت تکامل پیش می‌روند. البته این اندام‌ها به دلیل عملکردشان تغییر شکل نمی‌دهند، اما اگر به کار گرفته نشوند، تحلیل می‌روند. زمانی که می‌گوییم "از ریخت افتاده‌ام"، منظور این است که فرم طبیعی بدن به دلیل عدم استفاده از عضلات از بین رفته است؛ این فرآیندی طبیعی است. از سوی دیگر، اگر عضلات با تمرین‌های مکرر به کار گرفته شوند، رشد کرده و خوش‌فرم می‌شوند.

در این کتاب، سعی شده آناتومی به شیوه‌ای کاربردی و در عین حال ساده به تصویر کشیده شود. به همین دلیل، طراحی از مدل‌های زنده در کنار تصاویر آناتومیک آمده‌اند تا آنچه در پس ظاهر وجود دارد، آشکار شود. بهترین شیوه برای درک آناتومی، ایجاد نیاز به این دانش است. یعنی بهتر است از همان ابتدا طراحی را از روی مدل‌های زنده آغاز کنید و به بدن انسان بنگرید. با پیش آمدن هر پرسشی، آن را یادداشت کرده و سپس به بررسی آن بپردازید. بدین ترتیب، مطالعه شما هدفمند خواهد بود و آنچه فرا می‌گیرید، در ذهنتان ماندگار می‌شود.

این همان تفاوت میان اطلاعات و دانش است. اطلاعات به خودی خود پوچ و بی‌هدفند، در حالی که دانش نتیجه تجربه مستقیم و شخصی است. حتی طراحی کردن نیز، بسته به کاربردش، دو معنای متفاوت دارد: اول، توصیف عمل کشیدن مداد بر کاغذ، و دوم، عمل اصلی که اتفاق می‌افتد؛ یعنی نه فقط طراحی آنچه در سطح دیده می‌شود، بلکه آنچه در عمق وجود دارد.

لئوناردو داوینچی می‌گوید: "یک نقاش خوب در نقاشی دو هدف عمده دارد: انسان و نیات درونی‌اش؛ به تصویر کشیدن انسان سهل است، حال آنکه نقش کردن نیات درونی‌اش دشوار، زیرا این مهم تنها با نمایاندن حالات و حرکاتش میسر است..." برای درک آناتومی، باید از خود بپرسیم چه انگیزه‌ای انسان را به حرکت وامی‌دارد؟ چه مفهومی در پس این حرکت ظاهری ناشی از انقباضات مکانیکی نهفته است؟ و بالاخره اینکه این حرکت چه پیامی در بر دارد؟

در این کتاب، به عنوان مقدمه به عضلات و استخوان‌ها پرداخته شده است، یعنی دو عاملی که تأثیر مستقیمی بر ظاهر بدن دارند و همین مقدار برای اغلب هنرمندان کافی خواهد بود. با این حال، ادامه این مطالعه به علاقه‌مندان توصیه شده است؛ چرا که این مسیری است برای درک عملکرد بدن و درک خودمان. با تمام این اوصاف، وقتی لحظه خلق اثر فرا رسید، چه اثری از روی مدل زنده و چه اثری از روی مدل تخیلی، باید بتوانیم آموخته‌ها را دور افکنیم و با شورمندی و شهامت، شناخته‌ها را فدای ناشناخته‌ها کنیم.