گیتار باس

گیتار باس

گیتار باس مثل قلب تپنده‌ی یک گروه موسیقی است؛ صدایش پایین و عمیق است، اما بدون آن، آهنگ لنگ می‌زند و ریتم از دست می‌رود. این ساز شبیه گیتار الکتریک است، ولی بزرگ‌تر، سنگین‌تر و با چهار سیم (گاهی پنج یا شش) که صدای بم و استوار می‌دهد. باس نه فقط همراهی می‌کند، بلکه پل بین درامز و ملودی است و با هر نت، زمین را می‌لرزاند.

نحوه نواختن

نوازنده معمولاً ایستاده یا نشسته با بند شانه‌ای ساز را نگه می‌دارد. بیشتر با انگشتان دست راست (اشاره و میانی) سیم‌ها را می‌کوبد که به آن «فینگر استایل» می‌گویند؛ صدای گرم و طبیعی می‌دهد. بعضی‌ها از پیک استفاده می‌کنند تا ضربه‌ها تیزتر و یکنواخت‌تر شود، مخصوصاً در راک و پانک. دست چپ روی دسته، نت‌ها را با فشار انگشت روی پرده‌ها انتخاب می‌کند. تکنیک‌های جالب مثل «اسلپ» (ضربه شست به سیم بم و کشیدن سیم زیر با انگشت) صدای تیز و پرش‌دار می‌سازد، و «پاپ» (کشیدن سیم با انگشت) صدایی شبیه چنگ زدن دارد. کوک استاندارد E-A-D-G است، یعنی یک اکتاو پایین‌تر از چهار سیم پایینی گیتار معمولی.

اجزای اصلی

بدنه معمولاً جامد و از چوب‌های سنگین مثل آلدر ساخته می‌شود تا لرزش کمتری داشته باشد و صدا تمیز بماند. دسته بلند و پهن است با ۲۰ تا ۲۴ پرده. پیکاپ‌ها (معمولاً دو تا، یکی نزدیک خرک و یکی نزدیک دسته) ارتعاش سیم را به سیگنال الکتریکی تبدیل می‌کنند. خرک فلزی و محکم است و سیم‌ها را نگه می‌دارد. سیم‌ها ضخیم و فولادی هستند، گاهی با روکش نیکل یا استیل ضدزنگ. کنترل‌های ولوم و تون روی بدنه، صدا را تنظیم می‌کنند. آمپلی‌فایر باس هم بزرگ‌تر و قوی‌تر از آمپ گیتار است، چون فرکانس‌های پایین نیاز به قدرت بیشتری دارند.

نوازندگان معروف

جیمز جیمرسون (James Jamerson) با انگشتان جادویی‌اش، هزاران آهنگ موتاون را زیربنای محکمی داد، بدون اینکه کسی نامش را بداند. جکو پاستوریوس (Jaco Pastorius) با باس فِرِت‌لِس (بدون پرده) و تکنیک اسلپ، جاز را دگرگون کرد و صدایی شبیه ویولن‌سل ساخت. فلی (Flea) از رد هات چیلی پپرز با اسلپ‌های آتشین و انرژی دیوانه‌وار، باس را به جلو صحنه آورد. جان پال جونز از لد زپلین با خطوط باس خلاقانه، آهنگ‌هایی مثل «Stairway to Heaven» را جاودانه کرد. در ایران، همایون نصیری و آرمین قیطاسی با باس الکتریک، موسیقی پاپ و راک را غنی‌تر کرده‌اند.