سازهای کوبه‌ای

سازهای کوبه‌ای (Percussion Instruments)

سازهای کوبه‌ای یکی از قدیمی‌ترین و گسترده‌ترین خانواده‌های سازهای موسیقی در جهان هستند. این سازها با ضربه زدن، تکان دادن، خراشیدن یا مالش تولید صدا می‌کنند و نقش اصلی‌شان ایجاد ریتم، ضرباهنگ و گاهی ملودی است. برخلاف سازهای زهی یا بادی که صدا از ارتعاش تار یا ستون هوا تولید می‌شود، در سازهای کوبه‌ای صدا از ارتعاش بدنه ساز (معمولاً پوست، چوب، فلز یا مواد مصنوعی) به وجود می‌آید.

انواع سازهای کوبه‌ای بر اساس نحوه نواختن

ضربه با دست: تنبک، دف، بونگو، کونگا، جدول (tabla)، کاخن

در موسیقی ایرانی: تنبک (ضرب)، دف، دمام

ضربه با چوب یا مضراب: درامز (ست درام)، زایلوفون، ماریمبا، ویبرافون

تکان دادن (Shake): ماراکاس، شیکر، تامبورین، زنجیرباران (rainstick)

خراشیدن یا مالش: گیرو (guiro)، رک (rek)، کاباسا

سازهای کوبه‌ای در موسیقی ایرانی

تنبک (ضرب): ساز اصلی ریتمیک در موسیقی کلاسیک ایرانی، از پوست و بدنه چوبی.

دف: حلقه چوبی با پوست و زنگوله، در موسیقی عرفانی و کردی.

دمام: طبل بزرگ در موسیقی بوشهری و بندری.

نقاره: طبل‌های جفتی در موسیقی نظامی و درباری قدیم.

دایره زنگی: مشابه دف اما کوچک‌تر.

سازهای کوبه‌ای در ارکستر سمفونیک

در ارکستر، بخش پرکاشن شامل:

• تیمپانی (کتل‌درام): طبل‌های کوک‌شونده با پدال
• اسنر درام، باس درام، تام‌تام
• سنج (سیمبال)، تراینگل، زنگ‌های لوله‌ای
• زایلوفون، ماریمبا، ویبرافون (برای ملودی)