گیتار الکتریک
گیتار الکتریک
گیتار الکتریک، به انگلیسی «solid-body electric guitar» نامیده میشود، انقلابیترین ساز قرن بیستم است که با بدنه جامد، پیکاپهای مغناطیسی و صدایی قابل تقویت تا حد انفجار، موسیقی راک، بلوز، متال، جاز و پاپ را از سالنهای کوچک به استادیومهای پر سر و صدا برد. این ساز بدون آمپلیفایر فقط صدای خشخش سیمها را دارد، اما با زنجیره افکت و لامپهای آمپ، دنیایی از دیستورشن، ریورب و فیدبک میسازد.
نحوه نواختن گیتار الکتریک ترکیبی از تکنیکهای آکوستیک با افزودنیهای برقی و فیزیکی است. نوازنده معمولاً ایستاده و با بند شانهای ساز را آویزان میکند. دست راست با پیک سیمها را میزند؛ تکنیکهای اصلی شامل آلترنیت پیکینگ (ضربه متناوب بالا و پایین برای سرعت)، اکونومی پیکینگ (حرکت کمینه پیک)، و سوئیپ پیکینگ (کشیدن پیک روی چند سیم در یک جهت) است. دست چپ از بندینگ (خم کردن سیم تا دو تمامتون)، ویبراتو (لرزاندن سیم)، همر-آن و پول-آف (نواختن نت بدون زخمه)، تپینگ (ضربه انگشت به پرده)، و هارمونیکهای پینچ و تپ (صدای زنگمانند) استفاده میکند. آکوردهای پاور (فقط ریشه و پنجم، مثل G5) در راک و متال رایج هستند. کوک استاندارد E-A-D-G-B-E است، اما دراپ D، دراپ C یا حتی کوکهای هفتسیمه برای ژانرهای سنگین به کار میرود. کنترلهای ولوم و تون روی بدنه، و سوئیچ پیکاپ، صدا را در لحظه تغییر میدهند.
اجزای گیتار الکتریک برای پایداری الکتریکی و ارگونومی طراحی شدهاند. بدنه جامد (solid body) معمولاً از چوب آلدر، اش، ماهون یا باسوود ساخته میشود تا فیدبک ناخواسته کاهش یابد. صفحه رویی اغلب از افرا برای درخشندگی است. دسته از افرا یا ماهون با فینگربورد رزوود، ابونی یا افرا است و ۲۱ تا ۲۴ پرده دارد. پیکاپها قلب ساز هستند: سینگلکویل (single-coil) برای صدای تیز و شفاف (مثل فندر استراتوکستر)، هامباکر (humbucker) برای صدای گرم و بدون نویز (مثل گیبسون لسپال). خرک ثابت (fixed bridge) یا ترمولو (vibrato arm) برای تغییر زیر و بمی در لحظه است. پتانسیومترهای ۲۵۰k یا ۵۰۰k برای ولوم و تون، و جک خروجی ۶.۳ میلیمتری، ساز را به آمپ وصل میکنند. سیمها نیکل یا استیل با گیج ۰۹-۴۲ (light) تا ۱۱-۵۶ (heavy) هستند.
نوازندگان معروف گیتار الکتریک اغلب مخترعان سبکاند. جیمی هندریکس با استراتوکستر وارونه و آمپ مارشال، دیستورشن و فیدبک را به هنر تبدیل کرد. ادی ون هیلن با فرانکناسترات (Frankenstrat) و تپینگ دو دستی، تکنیک shred را پایه گذاشت. جیمی پیج با گیبسون لسپال دو گردن، ریفهای لد زپلین را جاودانه کرد. دیوید گیلمور با فندر استراتوکستر سیاه و افکت Binson Echorec، سولوهای پینک فلوید را عمیق ساخت. استیو وای با آیبانز JEM و هفتسیم، neoclassical metal را آورد. کورت کوبین با فندر جگاستنگ، گرانج را تعریف کرد. در ایران، کاوه یغمایی با گیبسون SG و افکتهای سنگین، راک فارسی را پیش برد و رضا یزدانی با استراتوکستر، بلوز-راک شهری را رواج داد.