نگارستان خاقان: کاخ های سلطنتی قاجار در عصر فتحعلی شاه

معرفی کتاب نگارستان خاقان: کاخ های سلطنتی قاجار در عصر فتحعلی شاه

مطالعات هنر و معماری قاجار مجموعه‌ای گسترده و متنوع است که هدف اصلی آن پژوهش، بررسی و معرفی هنر دوران قاجار در قالب‌های مختلف رسانه‌ای می‌باشد. این مجموعه تلاش کرده است تا با رویکردی جامع به ابعاد فرهنگی و هنری این دوره بپردازد.

با بهره‌گیری از منابع موجود چه داخلی و چه خارجی، طیف متنوعی از تحقیقات مرتبط در قالب ترجمه یا تألیف به پژوهشگران و علاقه‌مندان این حوزه عرضه شده است. ویژگی‌های برجسته این مجموعه شامل غنای محتوایی، جذابیت بصری، کیفیت بالا و هماهنگی در قالب نگارش است؛ مشخصه‌هایی که در تمامی مجلدات با دقت رعایت شده‌اند.

بخش نگارستان خاقان به تحلیل سبک زندگی و معماری دوران فتحعلی‌شاه قاجار اختصاص دارد. فتحعلی‌شاه نه‌تنها در کاخ گلستان اقامت داشت، بلکه مجموعه‌ای از کاخ‌ها و بنا‌ها را در شهر و حومه ایجاد کرده بود که برای جابه‌جایی‌های فصلی در نظر گرفته شده بودند. این رفتار ریشه در سنت کوچ‌نشینی قاجارها داشت و به نوعی رویکردی منطقی برای انطباق با شرایط آب‌وهوایی به حساب می‌آمد. گستردگی و پراکندگی جغرافیایی کاخ‌های فتحعلی‌شاه نه‌تنها بازتابی از زندگی عشایری قاجاریه بود، بلکه اهداف سیاسی را نیز دنبال می‌کرد. این سفرهای شاهانه اغلب با اقامت‌های طولانی در اردوگاه‌های تابستانی همراه می‌شد، فرصتی که شاه برای نظارت بر اوضاع محلی و بازسازی روابط خود با سران قبایل از آن بهره می‌برد.

از نظر طراحی، کاخ‌های سلطنتی دوران فتحعلی‌شاه از الگوهای ثابت معماری پیروی می‌کردند. این الگوها شامل ایوان‌های روباز با ستون‌های بلند، حوض‌های مقابل ایوان، کوشک‌های چندضلعی در مرکز باغ ایرانی، و باغ- تخت‌هایی با ساختار طبقاتی بود. این سبک معماری ویژگی ممتازی به کاخ‌های سلطنتی آن دوران بخشیده است. در کتاب حاضر، به بررسی و معرفی ده کاخ برجای‌مانده از دوره فتحعلی‌شاه قاجار پرداخته شده است که هر یک نمونه‌ای از معماری و فرهنگ غنی آن زمان را به نمایش می‌گذارد.