حروف رمزی در فرهنگ و تمدن ایران

معرفی کتاب حروف رمزی در فرهنگ و تمدن ایران اثر  عیسی صفری ممقانی

واژه رمزنگاری (Cryptograpy)، برگرفته از ریشه‌های یونانی "Kryptos" به معنای "پوشیده" و "graphy" به معنای "نوشتن"، به هنر و علم نوشتن پیام‌هایی اطلاق می‌شود که اطلاعات را به گونه‌ای سری و پنهان منتقل کنند. این هنر دیرینه، در طول تاریخ برای مقاصد گوناگونی چون مکاتبات طبی، سیاسی، نظامی، تجاری و حتی در دل علوم باستانی و خفیه به کار گرفته شده است.

از دیرباز، برای دانشمندان و عالمان، کشف مطالب نهفته در خطوط رمزی، امری محال و خارج از دسترس درک بشر تلقی می‌شد. بسیاری با استناد به آیه شریفه "قُل لا یَعلمُ مَن فی السّماواتِ وَ الارض الغیب الا لله" بر این باور بودند که این دانش، گنجی پنهان است که هرگز آشکار نخواهد شد. اما با وجود تلاش‌های بی‌وقفه باستان‌شناسان، زبان‌شناسان و محققان دیگر برای شناسایی و معرفی علوم مرموز و زبان‌های خاموش، همچنان نکات تاریک و ناشناخته بسیاری باقی مانده‌اند که نیازمند پژوهش‌های گسترده و روشمند هستند تا گوشه‌های پنهان تاریخ، فرهنگ و هنر این کهن‌بوم را روشن سازند.

این کتاب، با یاری خداوند متعال و با تکیه بر پانزده سال پژوهش نگارنده در میان علوم مختلف باستانی، علوم خفیه و غریبه، حاصل ارتباط با آرشیوها و مجموعه‌داران داخلی و خارجی، و همچنین تحقیق در منابع کهن و دست‌نویس است. این تلاش بی‌وقفه منجر به کشف رموز بی‌نظیری از خطوط و قلم‌های منسوخ شده است.

متأسفانه، با وجود پیشینه غنی کشورمان، علم رمزگشایی در دوره‌های اخیر کمتر مورد توجه مسئولین قرار گرفته است. گرچه در سال‌های اخیر اقدامات محدودی صورت پذیرفته، اما تا رسیدن به جایگاهی که شایسته ایران است، راه درازی در پیش داریم.

از آنجایی که تهیه و تألیف چنین مجموعه‌ای برای علم "تعمیه" و خطوط رمزی، با توجه به محدودیت منابع و دشواری دسترسی به کتابخانه‌های خطی، کلکسیون‌ها و آرشیوهای شخصی واقعاً طاقت‌فرساست، نگارنده، حتی پیش از دوران تحصیلات دبیرستانی و دانشگاهی، علاقه‌ای وافر به آثار هنری و باستانی داشتم. با پشتکار و مطالعات سخت، سعی کردم تحقیقات عمیقی از موزه‌ها، کتابخانه‌ها، کتب خطی و دست‌نویس کمیاب، و همچنین از آثار کتیبه‌ها و مستندات تاریخی گردآوری کنم تا دست‌مایه‌ای ارزشمند برای علاقه‌مندان عرضه نمایم.

نمونه‌ها و خطوط معرفی‌شده در این کتاب، جزو نوادری هستند که برای اولین بار توسط نگارنده رمزگشایی شده و بر روی آن‌ها پژوهش‌های مفصلی صورت گرفته است. بی‌شک، علاقه به حفظ آثار باستانی، احیای رموز پنهان، هنرهای نهفته و تجسمی، به ویژه طراحی و قلم‌های باستان، چه در سطح ملی و چه فراملی، و حس کنجکاوی در کشف موارد نایافته و احساس تعلق به این سرزمین، انگیزه اصلی نگارنده برای انجام این پژوهش بوده است. گرچه در سالیان گذشته پژوهشگرانی به شناسایی این علم پرداخته‌اند، اما بیشتر نمونه‌های معرفی‌شده در این کتاب برای اولین بار توسط نگارنده شناسایی گردیده و بر روی آن‌ها پژوهش‌هایی انجام گرفته است.