هنر طراحی از حیوانات

علاقه به طراحی حیوانات به زمانی بر می‌گردد که انسان‌های غارنشین شکل حيوانات را بر روی دیوار غارها می‌کشیدند. آن زمان نیز همانند امروز انسان‌ها در نقاشی از طبیعت الهام می‌گرفتند. شگفت اینکه علیرغم دانشی که انسان طی سال‌ها مطالعه استخوان‌بندى حيوانات كسب کرده است، درک او از حرکات حيوانات سير کندی داشته است. مؤید این نظریه تصاویر چاپی است که کوریه و ایوه در حدود یک قرن پیش کشیده‌اند.

نقاشان آن زمان اسب را به حالتی آماده حرکت ترسیم می‌کردند - دست‌های از زمین کنده شده با بازوهای خمیده و رو به جلو؛ پاها مثل اینکه تازه از زمین جدا شده‌اند. در حقیقت نظیر این وضعیت در هیچ یک از حالات تاخت، تاخت چهار نعل، و یورتمه اتفاق نمی‌افتد.

من معتقدم که اسکلت‌بندی، تجزیه و تحلیل حركات، و كاريكاتور از عوامل مهم شناخت حيوانات بشمار می‌روند. در تدوین کتاب حاضر هدف مـن شناساندن هـر یک از این سه جنبه است. گرچه گنجاندن همه حیوانات در کتابی با این حجم غیر ممکن است، اما یادگیری روشی که در مورد همه حیوانات می‌تواند به کار رود، در مقایسه با آن اهمیت بیشتری دارد.

اساس کار طراحی را استخوان‌بندی تشکیل می‌دهد دانستن اطلاعات دقیق آناتومیک، نظیر تعداد مهره‌های پشت ستون فقرات  آهو، به اندازه دانستن ساختار عمومی بدن و نیز انعطاف‌پذیری شکل ستون فقرات به هنگام حرکت حائز اهمیت نمی‌باشد؛ این امر در مورد ساختار عضلات نیز صدق می‌کند. اگر نحوه شکل‌گیری عضلات هر نوع حیوان را بدانید و درک درستی از قابلیت ارتجاعی عضلات داشته باشید، قطعاً آمادگی بیشتری برای طراحی حیوانات خواهید داشت، با در نظر گرفتن این نکته که استخوان‌بندی آن‌ها از بسيارى لحاظ يكسان است.

پس از آشنایی با استخوان‌بندی، به تجزیه و تحلیل حرکات می‌پردازیم، گرچه هر دو به هم وابسته هستند یعنی لازمه درک نحوه حرکت حیوان دانستن علوم مقدماتی آناتومی (استخوان بندی) است. پیش از اختراع تصاویر متحرک ادوارد ماری، سیستمی را طراحی کرد که با آن می‌توانست از حیوانات در حال حرکت یکسری عکس بگیرد. عکس‌های ادوارد ماری جزئیات حرکت حیوانات را که چشم تا آنزمان قادر به دیدن آن نبود، نشان می‌داد. امروزه با استفاده از حرکت آهسته تصاویر می‌توانیم به جزئیات حرکات پی ببریم.

فيلم حداکثر حالت‌های اصلی حیوان را آشکار می‌کند و از این رو شکل‌ها و قالب‌های انعطاف‌پذیری را که نقاش در طراحی حیوانات با آن‌ها سروکار دارد، به ما نشان می‌دهد.

اگر نحوه حرکت و نقاط مفصلی استخوان‌بندی را بشناسید، مانند تصاویر کتاب، پی می‌برید که با دانستن حالت‌های مختلف حیوان، چیزهای بیشتری برای نشان دادن خواهید داشت. نقاش فقط یک دوربین عکاسی نیست که آنچه را می‌بیند دقیقاً ضبط کند. اگر چنین بود من سراسر این کتاب را از عکس پر می‌کردم.

طبيعت الهام‌بخش انسان است، و هنرمند باید تجسمی سه‌بعدی از آناتومی حيوان داشته باشد، اما خلاقیت نقاش در طراحی با ترسیم حالتی از حیوان که می‌خواهد بیان کند، مشخص می‌شود. بیشتر طرح‌های این کتاب بدون استفاده از مدل و یا عکس کشیده شده‌اند. ترسیم این طرح‌ها برای من به منزله سکوی پرش عمل کرد تا بیان صریح خواسته‌هایم.

این سبک، مرحله سوم طراحى، يعنى كاريكاتور، را که در این کتاب نیز معرفی شده، در بر می‌گیرد. كاريكاتور حالتي تخيلی‌تر از آناتومی و حرکت دارد، زیرا نقاش با اغراق مشخصه‌های حیوان به خلق اثر می‌پردازد کاریکاتور از طرفی خود باعث می‌شود تا خصوصيات حيوان با دقت بیشتری مورد توجه قرار بگیرد. شما مانند نقاشان برجسته حالت‌ها را با اعمال اغراق ترسیم کنید؛ من معتقدم که با اغراق می‌توان به کیفیت منحصر بفردی که از طراحی حیوانات در نظر داریم دست یابیم.

طرح حیوانات در کاریکاتور بسيار خوب نتیجه می‌دهد، زیرا بنظر می‌رسد که در مورد حيوانات تنوع وسیعی از کنتراست الگوها وجود دارد. شاید عموماً شخصیت‌های کارتونی با توجه به نقطه ضعف انسان و جایگزین کردن حیوانات به جای انسان، خلق شده باشند. در کاریکاتور كارتونى قيافه ظاهری و حالت و رفتار، بین انسان و حيوان بسیار نزدیک است. کاریکاتور کارتونی، با تأکید بـر طرح اولیه، یک مفهوم حد وسط از هماهنگی خطوط ایجاد می‌کند. در هر کدام از این روش‌ها قوه تخیل نقاش محک می خورد - این دلیل دیگری است بر ارزش تمرین کردن کاریکاتور.

اگر مبتدی هستید و مایلید برای طراحی به باغ وحش یا پیست اسب‌سواری، و یا جاهای دیگری که بتوان حیوانات در حال حرکت را دید بروید، پیشنهاد می‌کنم چند مداد نرم و احتمالاً یک مداد کنته بردارید. نرم بودن مداد باعث می‌شود که با جسارت طراحی کنید. اگر مداد کنته داشته باشید بهتر است زیرا با آن می‌توانید تیرگی و روشنی طرح را نیز کنترل نمائید.

در این نوع طراحی باید تا آنجا که ممکن است به سرعت و با جسارت طراحی کنید زیرا حیوانات دائماً در حال تغییر وضعيت هستند. تا آنجا که ممکن است از فرصت‌های مناسب جهت طراحی استفاده کنید؛ حالت، رفتار و احساس حیوان را ضبط نمایید. مراحل اساسی بسیاری برای طراحی سریع پیش طرح‌هایی که در این کتاب آمده برای ثبت حرکت و صفات حيوانات، و جلوگیری از حالت‌های بیروح و خشکی که نتیجه ترسیم طرح‌های تکراری هستند، سودمند واقع می‌شوند.

در اینجا لازم است توضیح بیشتری در مورد استخوان‌ندی بدهم. در این کتاب تأكيد من بیشتر روی نشان دادن مراحل شکل‌گیری طرح است تا توضیح روش کار. بدین ترتیب هنرآموز می‌تواند مراحل پیشرفت طراحی را با مشاهده نمونه‌ها و نه تئوری و توضیح ببیند.

اغلب طراحی‌های این کتاب با قلم مو و مرکب انجام شده‌اند. قلم مو و مرکب وسایل خوبی برای طراحی و نسخه‌برداری به شمار می‌روند. اگر تا به حال بـا قلـم مـو کـار نکرده‌اید و مایلید کار کنید، بهتر است اول از قلم‌موهای نمره ۲ و ۳ سی‌بل (موی سمور) استفاده کنید. مطمئن شوید که از مرکب چین استفاده می‌کنید زیرا بعضی از مرکب‌های تجاری پس از کشیدن پاک‌کن سایه می‌اندازند.

صميمانه امیدوارم که این کتاب مورد استفاده کلیه هنرجویان و طراحان آماتور و یا حرفه‌ای که علاقه به طراحی حیوانات دارند قرار گیرد و نیز امیدوارم هنرجویان از مطالعه کتاب به همان اندازه من از تدوین آن لذت برده‌ام، لذت برده و بهره بگیرند.