نور و سایه در طراحی از چهره (جلد8)

نمود واقعی هیجانات و احساسات انسان‌ها به طور واضح در چهره‌ی آن‌ها متجلی می‌شود. تنوع این حالات که نتیجه‌ی واکنش‌های متفاوت انسان نسبت به وقایع و اتفاقات محیط اطراف اوست، می‌تواند دلیل موجهی باشد بر جذابیت چهره‌سازی نسبت به دیگر موضوعات نقاشی از جمله طبیعت بیجان و منظره.

در عکاسی از چهره چون این احساسات و عواطف به صورت آنی ثبت می‌شود، نسبت به زبان نقاشی از قدرت بیان کمتری برخوردار است. تشخیص تبسمی که بر اثر یک خنده‌ی تلخ بر روی لب نقش بسته، نسبت به همان تبسم که نتیجه‌ی یک حس رضایت‌مندی است، شاید در یک عکس کار آسانی نباشد.

این ضعف عمده، از اولین روزهای تولد دوربین تا به امروز که عصر دیجیتال نام گرفته، کماکان به قوت خود باقی است. ولی نقاش برای رفع این کمبود با نگاهی روانکاوانه و ارائه‌ی خطوطی که تجلی این احساس باشد با بیانی اکسپرسیوی حداکثر توان را در انتقال این احساس به مخاطب به کار می‌گیرد. شاید همین دلیل عمده بود که خط بطالنی بر نگرانی نقاشانی کشید که تصور می‌کردند با آزمایشات شارل فرانسوی در زمینه‌ی عکاسی، به پایان عمر هنری خود نزدیک شده‌اند. وی موفق شده بود در سال 1780 تصویر برگی را روی شیشه‌ی آغشته به امالح نقره تحت تأثیر  اشعه‌ی خورشید به ثبت برساند.

به کارگیری خطوط آزاد، در طراحی‌های این کتاب بیان واضحی است که خصوصیات فردی و جایگاه اجتماعی فرد به تصویر کشیده شده را بر اساس شناخت نسبی نقاش بدون هیچ‌گونه واسطه‌ای به مخاطب انتقال می‌دهد. ارائه‌ی این‌گونه خطوط به‌ویژه در شخصیت‌های مرد، هیجان خاصی را به اثر می‌بخشد که نتیجه‌ی اعتماد به نفس طراح در سایه‌ی تمرین و ممارست است. اجرای پس‌زمینه نه تنها به این هیجان و التهاب دامن زده بلکه با ایجاد عمق، تصویر را از سطح دوبعدی کاغذ کنده و به آن حجمی واقعی بخشیده است.

لکه‌های نور که با رنگ سفید و در مواردی با پاک‌کن در آخرین لحظات کار هم‌نشین تاریکی‌ها شده، ضمن بیان ارزش‌های واقعی این سایه‌ها هم‌چون نقطه‌هایی که به یک عبارت معنا می‌دهد، روح و جان تازهای به اثر می‌بخشد.

هر چند آثار ارائه شده در این کتاب، از تصاویری که با دوربین عکاسی شده، طراحی شده ولی طراح با تکیه به مواردی که به آن اشاره شد، با شناخت شخصی خود نسبت به هر یک، زبان متفاوتی را به کار برده و با سخاوتی درخور تحسین مخاطب را نه تنها در این شناخت شخصی بلکه در حظ بصری ناشی از دیدن هر یک از این آثار شریک کرده است.