آموزش طرح و تذهیب

معرفی کتاب آموزش طرح و تذهیب اثر حسینعلی ماچیانی

تذهیب، که ریشه در واژۀ عربی «ذَهَبَ» به معنای طلا دارد، به هنر ظریف و زیبایی اشاره دارد که شامل طراحی و تنظیم نقوش گیاهی و هندسی پیچیده و هم‌پیوند است.

این نقوش با حرکت‌های نرم و موزون، خطوطی روان و سیال، و چرخش‌های هماهنگ خلق می‌شوند و چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کنند. دلیل نام‌گذاری تذهیب به این عنوان، کاربرد رنگ طلایی به‌عنوان اصلی‌ترین رنگ در آغاز پیدایش این هنر در نخستین سده‌های اسلامی بوده است. با گذشت زمان، رنگ‌هایی همچون لاجورد، آبی، شنجرف، سبز و فیروزه‌ای نیز در کنار طلایی به کار گرفته شدند. صفحات قرآن‌ها و سایر کتاب‌های نفیس با این رنگ‌ها و نقش‌ها، به‌ویژه با استفاده از طرح‌های گل‌وبته و سبک‌های ایرانی، آرایش می‌یافتند.

همچنین سرلوحه‌های کتاب‌ها به گونه‌ای طراحی می‌شدند که چون پیش‌درآمدی، خواننده را به متن کتاب هدایت کنند. کتاب حاضر در ابتدا تعریفی از تذهیب و تاریخچه‌ای مختصر از آن ارائه می‌دهد و سپس به انواع نقوش اسلیمی و ختایی می‌پردازد.

فصل اول به آموزش انواع گل‌های ختایی شامل بته‌ها و ساقه‌ها اختصاص دارد. فصل دوم به توضیح اسلیمی‌های توخالی و توپر پرداخته و فصل سوم تکنیک طراحی اسلیمی ماری و ماری ابری را تشریح می‌کند. در فصل چهارم، ترکیبی از نقوش گل‌های ختایی، اسلیمی و اسلیمی ماری بررسی می‌شود که در طرح‌هایی همچون نشان، ترنج و سرترنج، کتیبه‌ها و سرلوحه‌ها نمود دارند. فصل پنجم نیز به آموزش هنر شرفه و گره‌چینی پرداخته است.