هنر اعتراض جهان 3 گرافیک و اعتراض نگاهی به زندگی و آثار ده طراح معترض معاصر جهان

معرفی کتاب هنر اعتراض جهان 3  گرافیک و اعتراض نگاهی به زندگی و آثار ده طراح معترض معاصر جهان اثر  مرتضی صدیقی فرد

نسبت هنر و سیاست، پرسشی است به قدمت تاریخ تفکر بشری. از دیرباز، بشر در پی درک این دو مفهوم و رابطه متقابل آن‌ها بوده است.

شواهد این کنکاش را می‌توان در محاورات فلسفی افلاطون یافت؛ جایی که در بسیاری از رساله‌ها، هنر و سیاست، گاه به عنوان مضمونی محوری و گاه به عنوان موضوعی جانبی، مورد پژوهش قرار گرفته‌اند. فراتر از مباحث نظری، خود هنرمندان و شاعران نیز بی‌دعوت، در کارزار سیاست حضور یافته‌اند.

در این گفتار، مراد ما از سیاست، تنها به مفهوم حکمرانی و دولت محدود نمی‌شود. مقصود از سیاست در اینجا، بر اساس فهم اصیل و کلاسیک آن، قلمرو نقش‌آفرینی در سرنوشت عمومی و مشترک مردمان و شهرهاست.

سیاست در این معنا، همان "مدنیت" است که به موجب آن، انسان از ورطه زیست جانوری تعالی یافته و به مرتبه خرد، فرهنگ و فضیلت انسانی نائل می‌گردد. دقیقاً در همین نقطه است که پیوند هنر و سیاست ناگزیر می‌شود. زیرا هنر نیز، در تحلیل نهایی، چیزی نیست جز تعالی و عبور از طبیعت، درگذشتن از عادت، و در نتیجه، بسط ساحت فرهنگ و خرد انسانی.

هنر، به هم ریختن چینش طبیعی و خام امور و آرایش چیزها در طرحی نو و نظمی تازه است. همان‌گونه که حافظ می‌گوید: "فلک را سقف بشکافیم و طرحی نو دراندازیم." از این منظر، هنر دو چهره دارد: چهره‌ای پریشان‌کننده و شکافنده و چهره‌ای نظم‌آفرین و سامان‌بخش. این هر دو وجه، شرط گذار از وضع طبیعی و عادی به وضع متعالی و آرمانی است.

"از خلاف آمد عادت، بطلب کام که من / کسب جمعیت از آن زلف پریشان کردم"

این هم‌آمیزی جمعیت و پریشانی، یا سامان و بی‌سامانی، روح جاری در میدان سیاست نیز هست. سیاست هم دو چهره دارد: چهره‌ای قانونی، برقرار و محافظه‌کار و چهره‌ای آشوبناک، انقلابی و معترض. این دو وجه متضاد، اما مکمل، در قلب هر دو مفهوم هنر و سیاست جای گرفته‌اند و به آن‌ها پویایی و معنا می‌بخشند.