هارمونی

معرفی کتاب هارمونی اثر والتر پسیتون

همان‌گونه که تجربیات آموزشی بسیاری از هنرجویان و آموزگاران موسیقی در ایران و کشورهای دیگر نشان می‌دهد، کتاب "هارمونی" والتر پیستون به عنوان یکی از برجسته‌ترین و گسترده‌ترین منابع آموزش هارمونی در سیستم "درجه‌ای" شناخته می‌شود. نگرش ویژه و برخورد خلاقانه این کتاب با اصول بنیادی هارمونی، آن را به یکی از موفق‌ترین آثار آموزشی در این زمینه بدل ساخته است.

امروزه، اهمیت و ضرورت فراگیری رشته‌های نظری و عملی موسیقی چون هارمونی، کنترپوان، فُرم و ارکستراسیون بر کسی پوشیده نیست. اما باید به این گونه فراگیری‌ها، در حقیقت پیش از هر چیز به عنوان نوعی پرورش ذهنی و شنوایی در موسیقی نگریست، تا به یاد سپردن هنجارهایی خشک و مطلق برای تحلیل موسیقی یا حتی آهنگسازی. بدون چنین نگرشی، فراگیری هارمونی تنها به انباشتن انبوهی از فرمول‌های بی‌جان خواهد انجامید که در نهایت برای گذراندن یک آزمون سطحی سودمند خواهد بود.

زیرا همان‌گونه که در هنرهای دیگر نیز مشاهده می‌شود، قوانین آفرینندگی در حقیقت بیشتر از درون یک آهنگساز کارآمد و اندوخته‌های فرهنگی او بیرون می‌تراوند، تا از درون کتاب‌ها یا قوانین از پیش تعیین‌شده‌ای که تنها برای تحلیل موسیقی دوران گذشته سودمندند. وگرنه، با وجود این همه کتاب‌ها و امکانات آموزشی و سرمشق‌هایی چون آثار جاودان موسیقی، شمار آهنگسازان راستین و آثار هنری برجسته در عرصه موسیقی هر دوره و هر سرزمینی نامحدود می‌بود.

با این وجود، بسیاری از قوانین هنری از طبیعت آدمی به عنوان موجودی واحد سرچشمه می‌گیرند و محدود به یک فرهنگ، یک سرزمین یا یک آهنگساز خاص نمی‌شوند. تنها با برخوردی آگاهانه و خلاق با آنها است که می‌توان به گوهر درونی‌شان دست یافت و توانایی به کارگیری آن‌ها را از آن خود ساخت. این شناخت آگاهانه از موسیقی و فرهنگ جهانی که دستاورد مشترک همه انسان‌ها است و تنها به کشورهای به اصطلاح غربی محدود نمی‌شود، و همچنین کوشش در باروری متقابل آن، از ضروریات اعتلای فرهنگی هر جامعه است.

آموزش هارمونی والتر پیستون، که مبتنی بر سیستم "درجه‌ای" است، در جاهایی که نیاز باشد با هوشمندی از ویژگی‌های سیستم "فونکسیونی" نیز بهره می‌گیرد و این تطبیق‌پذیری، ارزش آموزشی آن را دوچندان می‌کند.