کتاب واژه نامه باستان شناسی (انگلیسی – فارسی، فارسی – انگلیسی)

معرفی کتاب واژه نامه باستان شناسی (انگلیسی – فارسی، فارسی – انگلیسی) اثر صادق ملک شهمیرزادی

کتاب حاضر علاوه بر اصطلاحات باستان‌شناسی، شامل واژه‌هایی از رشته‌های سفالگری و اسطوره نیز می‌باشد. این کتاب، نخستین واژه‌نامه چاپ شده در این زمینه است. برای تهیه آن، ابتدا واژه‌های تخصصی گزارش‌های نهایی حفریات تپه‌های حاجی فیروز، علی کش، حصار و گودین در ایران و گزارش‌های مقدماتی حفریات تپه‌های متعدد دیگری که در ایران و بین‌النهرین انجام شده‌اند، استخراج و بر روی برگه‌هایی ثبت شدند.

سپس مقالات تحلیلی باستان‌شناسی و انسان‌شناسی که درباره نتایج این حفریات نوشته شده بودند، مطالعه و واژه‌های مرتبط از آنها نیز استخراج شد. علاوه بر واژه‌های تخصصی، اسامی حیوانات و گیاهانی که به نوعی با این رشته‌ها مرتبط بودند نیز ثبت گردید.

از آنجا که در متون تحلیلی باستان‌شناسی ایران و بین‌النهرین بارها از اساطیر باستانی استفاده شده است، در این واژه‌نامه از واژه‌های چندین متن انگلیسی درباره اساطیر خاور نزدیک نیز بهره گرفته شده است.

در تهیه این واژه‌نامه علاوه بر مراجعه به فرهنگ‌های معتبر فارسی و انگلیسی، در برخی موارد با اهل فن مشورت شده و سعی گردیده معادل‌هایی که آنان به کار می‌برند، ثبت شود. برای مثال واژه‌ی Temper که پیش از مشورت، معادل «ماده چسباننده» برای آن گذاشته شده بود، پس از نظرخواهی به «شاموت» تغییر یافت.

ضمناً برخی واژه‌هایی که مدتهاست با معادل‌های نادرست وارد متون باستان‌شناسی شده و به همان صورت استفاده می‌شوند نیز در این واژه‌نامه آورده شده‌اند؛ مانند «کاسه با لبه واریخته» که معادل صحیح آن «کاسه با لبه اریب» یا «کاسه با لبه پخ» است.

از آنجا که هدف از تهیه این واژه‌نامه، واژه‌سازی بی‌مورد یا تحمیل سلیقه شخصی به دیگران نبوده است، تنها برای واژه‌هایی که معادل فارسی نداشتند، معادل‌گزینی شده است؛ مانند واژه epipaleolithic که معادل «فراپارینه‌سنگی» برای آن ساخته شده است.