الگ گرابر
بیوگرافی الگ گرابر، مورخ و پژوهشگر برجسته معماری اسلامی
الگ گرابر (Oleg Grabar)، یکی از برجسته‌ترین مورخان و پژوهشگران هنر و معماری اسلامی در قرن بیستم، در ۳ نوامبر ۱۹۲۹ در استراسبورگ، فرانسه متولد شد. او با ریشه‌های روسی-یهودی، در خانواده‌ای مهاجر به ایالات متحده رشد کرد و به یکی از تأثیرگذارترین چهره‌های مطالعات هنر و معماری اسلامی تبدیل شد. گرابر با آثار عمیق و دیدگاه‌های نوآورانه‌اش، نقش کلیدی در معرفی و تحلیل معماری اسلامی به دنیای غرب ایفا کرد. او در ۸ ژانویه ۲۰۱۱ در پرینستون، نیوجرسی درگذشت.
تحصیلات و آغاز مسیر حرفه‌ای
گرابر تحصیلات اولیه خود را در ایالات متحده آغاز کرد و سپس برای ادامه تحصیل به فرانسه بازگشت. او در مدرسه عالی لاتین (École Normale Supérieure) در پاریس، در رشته تاریخ هنر و باستان‌شناسی تحصیل کرد و در سال ۱۹۵۷ مدرک دکترای خود را از دانشگاه پاریس دریافت نمود. رساله دکتری او بر معماری اسلامی اولیه متمرکز بود. تحت تأثیر اساتیدی مانند هنری کربن و لوئی ماسینیون، گرابر به مطالعات شرقی و هنر اسلامی علاقه‌مند شد و این علاقه، مسیر حرفه‌ای او را شکل داد.
فعالیت‌های حرفه‌ای و آثار
گرابر به عنوان استاد، پژوهشگر و مدیر موزه، فعالیت‌های گسترده‌ای در حوزه معماری اسلامی داشت. او از سال ۱۹۶۳ تا ۱۹۹۰ استاد هنر و باستان‌شناسی در دانشگاه پرینستون بود و سپس در دانشگاه پنسیلوانیا و مؤسسه مطالعات پیشرفته (Institute for Advanced Study) فعالیت کرد. او بنیانگذار مرکز مطالعات اسلامی در دانشگاه هاروارد و مشاور ارشد موزه هنر متروپولیتن در نیویورک بود.
از آثار برجسته او در زمینه معماری و هنر اسلامی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- "تشکیل میراث اسلامی" (The Formation of Islamic Art, ۱۹۷۳): کتابی جامع که به بررسی تکوین هنر و معماری اسلامی در قرون اولیه می‌پردازد و به تحلیل بناهایی مانند مسجد اموی دمشق اختصاص دارد.
- "هنر و معماری اسلامی، ۶۵۰-۱۲۵۰" (Islamic Art and Architecture, 650-1250, ۱۹۸۷): اثری مشترک با ریچارد اتینگهاوزن که به تحلیل معماری و هنر اسلامی در دوره‌های اولیه می‌پردازد.
- "قربانگاه گنبد الصخره" (The Shape of the Holy: Early Islamic Jerusalem, ۱۹۹۶): مطالعه‌ای دقیق درباره معماری و نمادگرایی گنبد الصخره در اورشلیم.
گرابر بیش از ۲۰ کتاب و صدها مقاله منتشر کرد و در پروژه‌های باستان‌شناسی مانند کاوش‌های قصر الحیر در سوریه مشارکت داشت. او همچنین ویراستار مجله Ars Orientalis بود و در ترویج مطالعات اسلامی نقش مهمی ایفا کرد.
برای مشاهده جدید ترین عناوین معماری، طراحی داخلی، معماری و شهرسازی،به صفحه دسته بندی کتاب معماری در سایت مراجعه کنید.
سبک و دیدگاه
گرابر معماری اسلامی را به عنوان یک زبان فرهنگی و هنری می‌دید که فراتر از ساختارهای فیزیکی، بیانگر هویت مذهبی و اجتماعی است. او بر اهمیت زمینه‌های تاریخی، فرهنگی و سیاسی در شکل‌گیری بناهای اسلامی تأکید داشت و مفاهیمی مانند "اسلامی‌سازی فضاها" را بررسی کرد. دیدگاه او میان‌رشته‌ای بود و تاریخ، هنر و انسان‌شناسی را در تحلیل‌هایش ترکیب می‌کرد. گرابر معتقد بود که معماری اسلامی نتیجه تلفیق سنت‌های بومی (مانند ساسانی و بیزانس) با نوآوری‌های اسلامی است و می‌تواند الهام‌بخش معماری مدرن باشد.
فعالیت‌های اجرایی و آموزشی
گرابر سال‌ها در دانشگاه‌های معتبر مانند هاروارد و پرینستون تدریس کرد و نسل‌های زیادی از پژوهشگران هنر اسلامی را تربیت نمود. او کارگاه‌های آموزشی متعددی برای دانشجویان و پژوهشگران برگزار کرد و در پروژه‌های مرمت بناهای تاریخی، مانند مسجد جامع دمشق، مشارکت داشت. همچنین، در سازمان‌هایی مانند یونسکو به عنوان مشاور در زمینه حفاظت از میراث اسلامی فعالیت کرد.
تأثیر و جایگاه
الگ گرابر به عنوان یکی از "پدران مطالعات هنر اسلامی مدرن" شناخته می‌شود. آثار او، به‌ویژه کتاب‌هایش درباره گنبد الصخره و معماری اولیه اسلامی، به زبان‌های متعدد ترجمه شده و همچنان منابع اصلی در این حوزه هستند. او در سال ۲۰۰۱ جایزه بالزان (Balzan Prize) را برای مطالعات اسلامی دریافت کرد. گرابر با تأکید بر اهمیت میراث فرهنگی، به حفظ و ترویج معماری اسلامی در برابر چالش‌های مدرنیته کمک کرد.
زندگی شخصی
گرابر به مطالعه، سفر و بررسی بناهای تاریخی علاقه‌مند بود و اغلب به خاورمیانه سفر می‌کرد تا آثار معماری اسلامی را از نزدیک مطالعه کند. او زندگی آرامی داشت و بیشتر وقت خود را صرف پژوهش و تدریس می‌کرد. میراث علمی او همچنان الهام‌بخش پژوهشگران سراسر جهان است.
