تاچه های چهارمحال

معرفی کتاب تاچه‌های چهارمحال

هر چند گاه یک بار با پیدایش بافته‌های ناشناخته عشایری و روستایی شور و شوقی در بین دوستداران این بافته‌ها پدید می‌آید. این روال سال‌هاست ادامه دارد.

طی ۲۰ سال گذشته سال و ماهی نبوده که قطعه‌ی‌ تازه و ناشناخته‌ای سر از بازار پر رونق تهران در نیاورد و افکار مرا متوجه خود نگرداند. فاصله‌ی زمانی این تازه یافته‌ها گاه آن قدر کوتاه بوده که فرصت لازم را برای بررسی در اطرافشان ناممکن ساخته یا به تاخیر انداخته است.

طی سال‌های ۱۳۶۶ تا ۱۳۷۰ خورشیدی، چند گروه بافته‌ی ناشناخته به بازار عرضه گردید. یکی از این بافته‌ها سفره‌های کامو بود که اخیرا توسط همین موسسه منتشر شد. یکی دیگر از این بافته‌ها کار روستاییان چهارمحال بختیاری است که به «تاچه» معروف است. دستبافته‌های چهارمحال کم و بیش شناخته شده است اما تاچه‌های آن‌ها تاکنون هیچ کجا منتشر نگردیده و این کتاب دربست به معرفی آنها تخصیص داده می‌شود.

قبل از آغاز کتاب ذکر نکته‌ای را لازم می‌دانم و آن کوشش بیشتر برای ثبت بافته‌های روستایی است که اهمیت آن‌ها کم از بافته‌های عشایری نیست. زیرا این رشته به همان اندازه که در بین عشایر رایج است، برای روستاییان نیز اهمیت دارد و مهم ترین صنعت دستی‌شان به شمار می‌رود.

این صنعت اخیرا با خطری جدید مواجه شده و آن تولید فرش‌های تجاری در روستاهاست. تجارت فرش و صادرات آن اگرچه منافع و ارز قابل ملاحظه‌ای را برای کشور دربر دارد اما اگر با مطالعه و مآل اندیشی انجام نگیرد، می‌تواند صدماتی نیز به همراه آورد.

چند سالی است که انتقال کارگاه‌های فرش‌های شهری و تجاری از شهرها به روستاها باب شده است. علت اصلی این امر دستمزد رو به افزایش بافندگان شهری و گردن نهادن روستاییان به دستمزدی پایین‌تر است.

باز شدن پای نقشه‌های بی‌رمق فرش‌های شهری به روستاها، همچون گسترش ویروسی مهلک، خطرناک است. جاذبه‌های مالی و همهمه‌های خالی این اعمال، روستاییان ساده دل را از سنت‌های بافندگی خود که مهم‌ترین میراث فرهنگی‌شان در بافندگی و نقش‌پردازی است، به تدریج دور می‌کند و نقشه‌های کلیشه‌ای شهری را جایگزین آن نقش و نگارهای چشم‌نواز و روح پرور می‌کند.

این چیزی است که در سفرهای چند سال اخیر به چشم دیده‌ام و از همین رو است که ثبت بافته‌های محلی روستاییان را قبل از آنکه به کلی متفرق و بی نام و نشان گردند ضروری می‌دانم.