کتاب ساسانیان در شاهنامه

معرفی کتاب ساسانیان در شاهنامه اثر مهندس حبیب الله پورعبدالله

با بازگشت برخی هنرمندان به ایران و از سرگیری آموزش‌های خود در دانشکده هنرهای زیبا، به ویژه حسین کاظمی در دانشکده هنرهای تزئینی، و سپس در دهه چهل با حضور الن بایاش فرانسوی در همان دانشکده، استفاده از واژگان و اصطلاحات فرانسوی رونق و شدت بیشتری یافت. هنرجویان به‌صورت کورکورانه این واژگان را می‌شنیدند و هیچ‌گاه نمی‌پرسیدند که مثلاً «کمپوزیسیون» به چه معناست؟

آموزش‌های نظری در دانشکده هنرهای زیبا محدود به چند درس مانند پرسپکتیو، تاریخ هنر و زبان فرانسوی بود که آن هم به شکل ناقص و غیرقابل استفاده ارائه می‌شد. بنابراین، هنرجویان مجبور بودند از طریق کارهای عملی و تجربه، معنای این واژگان را درک کنند.

آموختگان هنر که در ابتدا اندک بودند و اغلب پس از فراغت از تحصیل وارد وزارت آموزش و پرورش و فرهنگ سابق می‌شدند، انتقال‌دهندگان این تهاجم فرهنگی-هنری به نسل جوانی بودند که هنوز فرهنگ خود را به‌درستی نیاموخته بودند و پذیرای هرگونه نوآوری و بدعت بودند.

به جایی رسیدیم که امروزه هنرجویان و مدرسان هنر، این واژگان فرانسوی را مانند واژگان فارسی به کار می‌برند و حتی آنها را در گفتگوها و مباحث هنری به شکلی «مثله» یا «اخته» شده وارد می‌سازند. واژگانی مانند «دیالوگ»، «فیگور»، «رئال» و اخیراً «فایل» تبدیل به نُقل دهان نوجوانان شده است، بدون اینکه معنی دقیق آنها را بدانند.

برای مثال، واژه «رئال» که به معنی واقعی است، معمولاً به صورت ناقص و اشتباه به کار می‌رود؛ آنها این واژه را با حذف پسوند «ایسم» یا «ایست» از واژه‌هایی مانند «رئالیسم» یا «رئالیست» و همچنین از اسم «رئالیته» (réalité) انگلیسی به شکل «رئالیتی» (reality) به دست می‌آورند، در حالی که این واژه به این شکل در هیچ فرهنگ لغت بیگانه وجود ندارد. ریشه اصلی این کلمه «réel» است که به معنی واقعی می‌باشد و وقتی با بخش‌های دیگر ترکیب شود، حرف «e» به «a» تبدیل می‌شود. این یکی از اشتباهات رایجی است که بسیار گسترده شده است.

یا واژه «فیگور» (figure) که به معنی تصویر است، در ذهن هنرجویانی که زبان فرانسوی را نمی‌دانند، تنها به معنای تصویر انسانی محدود شده است.

هدف من از بیان این مطلب آن است که نشان دهم زبان فارسی، زبانی بسیار غنی و زیباست و توانایی بسیار زیادی برای گسترش و واژه‌گزینی دارد. با این حال، لازم است ابتدا مفهوم واژگان بیگانه را که به دلایل مختلف، معادل مناسبی در زبان فارسی امروزی ندارند، به دقت بشناسیم. سپس باید این واژگان را به‌گونه‌ای معادل‌سازی کنیم که علاوه بر حفظ غنای زبان فارسی، از تهاجم فرهنگی-هنری جلوگیری شود.

بدین منظور، باید ریشه‌ها و نحوه شکل‌گیری این واژگان را بررسی کنیم و سپس آنها را به فرهنگ نوشتاری و بومی خود وارد کنیم یا در صورت وجود معادل مناسب، آنها را به فراموشی بسپاریم.