کتاب مبانی نشانه شناسی

معرفی کتاب مبانی نشانه شناسی اثر دانیل چندلر

تصديق یک گزاره با فهم عمیق آن، که همان پی بردن به اهمیت و ارزش واقعی آن است، متفاوت است. در کتاب‌های منطق، فرآیند ادراک به صورت یک الگوی سلسله‌مراتبی توصیف می‌شود؛ به این معنا که کنار هم قرار دادن مقدمات، ما را به تصدیق حکمی می‌رساند. وقتی مقدمات حاضر باشند، حکم نیز لاجرم حاضر خواهد بود. اما تجربه نشان می‌دهد که این سلسله‌مراتب صرفاً در کتاب‌های منطق و ریاضیات برقرار است و در واقعیت، هیچ فرضی به طور کامل مفروض نیست؛ بلکه در استدلال‌های ما، فرض‌ها نیز تا حدی از طریق احکام فهمیده می‌شوند.

در مطالعه یک کتاب، بارها پیش می‌آید که به صفحات قبلی بازمی‌گردیم، یا کلمه‌ای به نظرمان کلیدی می‌آید در حالی که برای دیگران و حتی نویسنده، آن کلمه معمولی است. ساختارگرایی این توهم را ایجاد کرده که می‌توان یک رمان را در چند جمله خلاصه کرد، اما واقعیت این است که ساختار روایت، تمام آنچه در یک رمان هست نیست. جریان اندیشه با استدلال برابر نیست و این همان نکته مثبت کتاب «مبانی نشانه‌شناسی» است.

این کتاب نه ترتیب تاریخی دارد و نه به پیوستگی منطقی صرف وفادار مانده است. ذهن‌های ساختارگرا ممکن است این کتاب را تقلیل‌پذیر ببینند، اما در حقیقت هیچ پدیده‌ای جز برای اهداف تحلیلی تقلیل‌پذیر نیست. نویسنده قصد صرفاً اطلاع‌رسانی ندارد بلکه در پی تولید معناست؛ معنایی که در متن، ذهن نویسنده یا خواننده به صورت جداگانه وجود ندارد، بلکه فرایندی تعاملی است.

یکی از تقابل‌های مهمی که نیاز به بازنگری و واسازی دارد، تفاوت میان کیفیت و کمیت است. در اندیشه مدرن، کیفیت همواره بر کمیت اولویت دارد و محتوای متون از نظر اهمیت، به شمارگان یا تکرار آن‌ها برتری دارد. به همین دلیل، تکرارهای هدفمند می‌توانند به طور مخفیانه تأثیر بیشتری ایجاد کنند؛ مثلاً در برنامه‌های خبری، موضوعات حاشیه‌ای کمتر دیده می‌شوند و فضایی فراهم می‌کنند تا ذهن مخاطب به سوی خواسته‌ای خاص سوق داده شود.

کتابی که در دست دارید بیشتر از تأکید بر کیفیت و موضوعات مشهور، به کمیت توجه کرده است. این تکرارهای به‌جا و بررسی موضوعات از زوایای مختلف باعث می‌شود که پس از مطالعه، تنها تعدادی گزاره ارزشمند در ذهن نداشته باشید، بلکه بتوانید دنیا را از دیدگاهی تازه‌تر ببینید.

شکل اثر که همیشه در حاشیه بوده و کمتر دیده شده، تا حد زیادی تعیین‌کننده محتوای آن است. محتوا و شکل اثر از هم جدا نیستند و در کنار هم معنا پیدا می‌کنند.